Wymiana gazowa roślin - szczególnie przydatne dla klas szóstych

Rośliny, podobnie jak wszystkie inne organizmy muszą oddychać, wykorzystują do tego tlen z powietrza. Ale tlen to nie jedyny potrzebny roślinom do życia gaz. Potrzebują one także dwutlenku węgla, który w procesie fotosyntezy przerabiają na cukier. Gdy patrzymy na rośliny nie widzimy, tak jak u kręgowców, narządów służących do pobierania powietrza, ani narządów wymiany gazowej. Jednak roślina ma specjalne twory, przez które pobiera powietrze. Są to aparaty szparkowe znajdujące się zazwyczaj na spodzie liści.

źródło: https://www.flickr.com/photos/ajc1/8642458098

Tak wyglądają aparaty szparkowe oglądane pod mikroskopem optycznym. Na zdjęciu zaznaczono je na zielono. 

Aparaty szparkowe są bardzo małe, niewidoczne gołym okiem, aby je zobaczyć trzeba użyć mikroskopu. Są one usytuowane pomiędzy komórkami skórki okrywającej roślinę. W większości komórek skórki nie ma chloroplastów, skórka jest bezbarwna, komórki przyszparkowe są wyjątkiem, zawierają chloroplasty.

Aparat szparkowy zbudowany jest z dwóch komórek, których ściany komórkowe są grubsze z jednej tylko strony. Na poniższym rysunku ścianę komórkową zaznaczono kolorem jasnozielonym. Wydać na nim, że ściany komórkowe przy otworze są grubsze. 

źródło: http://leavingbio.net/transport%20of%20materials%20in%20a%20flowering%20plant.htm

Aparat szparkowy nie może być ciągle otwarty, gdyż roślina traciłaby przez niego cenną wodę. Przez otwarte aparaty szparkowe zachodzi intensywne parowanie. Roślina otwiera aparaty szparkowe, tylko wtedy, gdy parowanie będzie mniej intensywne, czyli gdy brak słońca, a temperatura powietrza jest niska. Otwieranie aparatów szparkowych jest możliwe dzięki wypełnianiu się komórek wodą. Zgrubiała ściana komórkowa powoduje, że komórki nie pęcznieją we wszystkich kierunkach jak balonik, ale odsuwają się od siebie. 

Jeśli chcecie zobaczyć jak wyglądają otwierające się i zamykające aparaty szparkowe polecam film.

Żeby dowiedzieć się więcej na temat umiejscowienia i działania aparatów szparkowych obejrzyj film.

Przez aparat szparkowy powietrze wnika do wnętrza liścia, następnie rozprzestrzenia się dzięki dyfuzji. Aby ja ułatwić komórki miękiszu, wypełniające liście są luźno ułożone. Pozostają pomiędzy nimi wolne przestrzenie, przez które swobodnie może przemieszczać się powietrze.

źródło: http://encyklopedia.interia.pl/mapka.html?sc=img.interia.pl/encyklopedia/nimg/lisc2.gif&o=Budowa%20sk%F3ry%20li%B6cia