niezwykła przyroda: Gejzery i gorące źródła

Gejzery to swoiste naturalne, gorące "fontanny". Występują w nielicznych miejscach na Ziemi, tam gdzie skorupa ziemska jest cienka, a magma zalega zaledwie kilka kilometrów pod powierzchnią ziemi. Wystepują przede wszystkim w miejscach aktywności tektonicznej i tak gdzie procesy wulkaniczne wygasły niedawno z punktu widzenia geologicznego. Woda ogrzewana jest przez gorącą magmę do temperatury wrzenia, następnie paruje i pod wpływem bardzo wysokiego ciśnienia woda, wraz z parą jest wyrzucana na dużą wysokość. Rekordowo wysoka erupcja miała miejsce na Nowej Zelandii, gejzer Waimangu wyrzucił wodę na wysokość 460 metrów, a po erupcji wygasł. Erupcje gejzerów cechują się niezwykłą regularnością, względem niektórych z nich można wręcz regulować zegarki.

źródło: „Yellowstone Castle Geysir Edit” autorstwa user: Flicka, Edited (Sharpening - Downsampled) by Arad Mojtahedi. - Praca własna. Licencja CC BY-SA 3.0 na podstawie Wikimedia Commons - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Yellowstone_Castle_Geysir_Edit.jpg#/media/File:Yellowstone_Castle_Geysir_Edit.jpg

Najsłynniejsze gejzery to te w Parku Narodowym Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, znajduje się tam, aż 400 gejzerów, czyli połowa obiektów tego typu na świecie. Drugie pod względem liczebności gejzerów miejsce na świecie to Dolina Gejzerów na Kamczatce, jest ich tam 200. Oprócz tego gejzery występują także w Chile, Nowej Zelandii, Peru, Boliwii, Meksyku, Dominice, Kenii, Japoni i na Azorach.

Skąd pochodzi nazwa gejzer? Pierwsi przybysze na Islandię nazwali tego typu zjawisko Stóri Geysir, czyli Wielki Gejzer. Słowo geysir pochodzi od staroislandzkiego słowa "gjósa" oznaczającego wytryskać, wybuchać.

Zdecydowanie liczniej na świecie występują gorące źródła. Są to bogate w rozpuszczone sole mineralne, gorące wody wypływające spod powierzchni ziemi. Abyśmy źródło mogli nazwać gorącym, woda musi mieć temperaturę co najmniej 20 stopni Celsjusza, lub o 5 stopni przekraczać średnią roczną temperaturę w danym miejscu. Gorące źródła, zwane także cieplicami występują przede wszystkim w górach w pobliżu uskoków tektonicznych. W polskich Karpatach też spotykane są takie zjawiska. Z pobliżu cieplic zakładane były sanatoria, a obecnie także ośrodki spa.

Wypływająca, bogata w sole mineralne woda tworzy w niektórych miejscach niezwykłe formy geologiczne, powstają one na skutek wytrącania się minerałów. Przykładami są: węgierskie Egzerszalok