Równik - ciekawostki

Równik to umowna linia, przebiegająca w miejscu gdzie Ziemia jest najszersza. Ma on 40 075 km długości i jest dłuższy od okręgu, który opasa Ziemię i przebiega przez bieguny o około 68 kilometrów. Oznacza to, że wbrew temu co widzimy na globusach, Ziemia nie jest idealną kulą. Jest lekko spłaszczona przy biegunach.

Równik dzieli Ziemię na półkulę północną, na której żyjemy, i półkulę południową. W miejscach, w których równik przecina drogi i ulice ustawia się tablice i pomniki z myślą o turystach. Przykładem takiego pomnika jest Środek Świata (Mitad del Mundo) w Ekwadorze.

Źródło: https://vailacara.wordpress.com/2015/02/26/wielki-maly-kroczek/

Pomnik ma 30 metrów wysokości, a kula na jego szczycie waży pięć ton. 

Gdyby Ziemię, w miejscu gdzie przebiega równik chcieli objąć ustawieni obok siebie ludzie, potrzeba by ich było 25 milionów.

Żródło: http://www.canstockphoto.pl/ilustracje/ziemia.html

Równik przebiega przez terytorium morskie lub lądowe 14 państw. Są to: Wyspy Świętego Tomasz i Książęca, Gwinea Równikowa, Gabon, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Uganda, Kenia, Somalia, Malediwy, Indonezja, Kiribati, Ekwador, Kolumbia, Brazylia.

Źródło: https://www.diki.pl/slownik-angielskiego?q=equator

Równik jest najdłuższym równoleżnikiem. Równoleżniki to linie opasające Ziemię, wyznaczające kierunek wschodni i zachodni. Szerokość geograficzna równika to 0 stopni.

Wokół równika występują bardzo charakterystyczne biocenozy. Na ladzie są to lasy równikowe, w oceanach rafy koralowe. Obydwa ekosystemy cechują się największą na Ziemi różnorodnością biologiczną.

Lasy równikowe są wieczniezielone, gdyż temperatura waha się tu w przedziale od 20 do 30 stopni Celsjusza. Roczna amplituda to zaledwie kilka stopni. Występujące tu organizmy nie mogą także narzekać na brak wody. W niektórych miejscach deszcze, i to bardzo obfite padają codziennie. Nazywają się one deszczami zenitalnymi, gdyż występują w porze, gdy słońce jest w zenicie, czyli oświetla Ziemię pod kątem 90 stopni. 

Cześć lasów równikowych to tak zwane lasy mgliste. Pod wpływem wysokiej temperatury woda intensywnie paruje, a lasy spowija mgła.

Źródło: http://kopalniawiedzy.pl/chmury-woda-mgla-las-mglisty-korzenie-liscie-drzewa,17172

Źródła:  Ilustrowana Encyklopedia Rodzinna - W świecie wiedzy, MMXI International Masters Publishers AB

Zadania dla klasy czwartej

1. Podpisz wskazane elementy budowy rośliny i kwiatu:

Źródło: http://biologia.opracowania.pl/gimnazjum/ro%C5%9Bliny_nasienne/ro%C5%9Bliny_okrytonasienne/

Źródło: http://www.paulakwiaty.republika.pl/budowa.htm

2. Wymień trzy zadania osoby opiekującej się rośliną i trzy zadania osoby opiekującej się zwierzęciem.

zadania dla ksasy szóstej

1. Co wyróżnia organizmy o zapłodnieniu zewnętrznym?
2. Podkreśl cechy ryb kostnoszkieletowych i otocz kółkiem cechy ryb chrzęstnoszkieletowych.
mają szkielet zbudowany jedynie z chrząstek, maja otwór gębowy na spodzie ciała, mają pęcherz pławny, żyją głównie w wodach słonych, w większości są drapieżne, mają szkielet zbudowany ze skostniałych tkanek.

Gejzery i gorące źródła

Gejzery to swoiste naturalne, gorące "fontanny". Występują w nielicznych miejscach na Ziemi, tam gdzie skorupa ziemska jest cienka, a magma zalega zaledwie kilka kilometrów pod powierzchnią ziemi. Wystepują przede wszystkim w miejscach aktywności tektonicznej i tak gdzie procesy wulkaniczne wygasły niedawno z punktu widzenia geologicznego. Woda ogrzewana jest przez gorącą magmę do temperatury wrzenia, następnie paruje i pod wpływem bardzo wysokiego ciśnienia woda, wraz z parą jest wyrzucana na dużą wysokość. Rekordowo wysoka erupcja miała miejsce na Nowej Zelandii, gejzer Waimangu wyrzucił wodę na wysokość 460 metrów, a po erupcji wygasł. Erupcje gejzerów cechują się niezwykłą regularnością, względem niektórych z nich można wręcz regulować zegarki.

źródło: „Yellowstone Castle Geysir Edit” autorstwa user: Flicka, Edited (Sharpening - Downsampled) by Arad Mojtahedi. - Praca własna. Licencja CC BY-SA 3.0 na podstawie Wikimedia Commons - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Yellowstone_Castle_Geysir_Edit.jpg#/media/File:Yellowstone_Castle_Geysir_Edit.jpg

Najsłynniejsze gejzery to te w Parku Narodowym Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, znajduje się tam, aż 400 gejzerów, czyli połowa obiektów tego typu na świecie. Drugie pod względem liczebności gejzerów miejsce na świecie to Dolina Gejzerów na Kamczatce, jest ich tam 200. Oprócz tego gejzery występują także w Chile, Nowej Zelandii, Peru, Boliwii, Meksyku, Dominice, Kenii, Japoni i na Azorach.

Skąd pochodzi nazwa gejzer? Pierwsi przybysze na Islandię nazwali tego typu zjawisko Stóri Geysir, czyli Wielki Gejzer. Słowo geysir pochodzi od staroislandzkiego słowa "gjósa" oznaczającego wytryskać, wybuchać.

Zdecydowanie liczniej na świecie występują gorące źródła. Są to bogate w rozpuszczone sole mineralne, gorące wody wypływające spod powierzchni ziemi. Abyśmy źródło mogli nazwać gorącym, woda musi mieć temperaturę co najmniej 20 stopni Celsjusza, lub o 5 stopni przekraczać średnią roczną temperaturę w danym miejscu. Gorące źródła, zwane także cieplicami występują przede wszystkim w górach w pobliżu uskoków tektonicznych. W polskich Karpatach też spotykane są takie zjawiska. Z pobliżu cieplic zakładane były sanatoria, a obecnie także ośrodki spa. 

Wypływająca, bogata w sole mineralne woda tworzy w niektórych miejscach niezwykłe formy geologiczne, powstają one na skutek wytrącania się minerałów. Przykładami są: węgierskie Egzerszalok

źródło: http://wizaz.pl/forum/showthread.php?t=537640

i tureckie Pamukkale.

źródło: http://www.excursionmarmaris.com/excursion/marmaris-excursions-pamukkale/

chcesz wiedzieć więcej...

i jeszcze więcej

Karol Darwin

Karol Darwin w powszechnej opinie był autorem teorii ewolucji, naprawdę już wcześniej wiedziano, że organizmy podlegają zmianom. Karol Darwin odkrył i opisał mechanizm tych zmian.

Jego biografia jest niezwykle ciekawa, Darwin jest jednym z wielu przykładów jak ważny w nauce jest przypadek, ale także gruntowne wykształcenie i spostrzegawczość.

Karol Darwin urodził się 12 lutego 1809 roku w Shrewbury w Wielkiej Brytanii. Zainteresowanie naukami przyrodniczymi wpoił mu dziadek Erasmus Darwin, jednak sam Karol miał pójść w ślady ojca i zostać lekarzem. Rozpoczął studia medyczne jednak zadecydował się je porzucić i rozwijać zainteresowania geologiczne. Ojciec Karola chciał aby miał on dobry zawód, a ponieważ porzucił studia, które zagwarantowały by mu intratną posadę, Karol miał zostać pastorem. Rozpoczął studia w Crist's College w Cambridge, nie porzucił jednak swoich przyrodniczych zainteresowań. W 1831 roku dostał propozycję udziału w rejsie do Ameryki Południowej na słynnym statku Beagle jako przyrodnik. W XIX w żaden tak długi rejs nie mógł obyć się bez przyrodnika zbierającego okazy obcych roślin i zwierząt, jednak nawet tak ważna na statku osoba musiała za swój rejs płacić, a Karol nie miał pieniędzy. Musiał do pomysłu przekonać swojego ojca, dodatkowo musiał przekonać go do pokrycia kosztów podróży. Na szczęście udało się. W trakcie podróży Karol zauważył, że na położonych blisko siebie, ale izolowanych terenach żyją orgazmy tego samego gatunku, ale różniące się od siebie. Po powrocie z rejsu Karol długo opisywał zebrane zbiory i studiował, odkrył mechanizm dobory naturalnego, ale jako perfekcjonista długo zwlekał z opublikowaniem swojej pracy. Pewnie czekałby dłużej gdyby nie Alfred Wallace, który w wyniku swojej pracy doszedł do podobnych co Darwin wniosków. W wyniku Walki z czasem Darwin skrócił i opublikował swoją pracę w podobnym co Wallace terminie. Niektórzy posądzali Darwina o plagiat, ponieważ Alfred przesyłał Darwinowi swoje prace, jednak przyjaciel Darwina zaświadczali, ze pracował on nad swoja teorią od wielu lat. W wielu krajach mówi się dzięki temu nie o teorii Darwina, ale o teorii Wallace-Darwina.

czytaj więcej

Po publikacji książki "O powstaniu gatunków drogą doboru naturalnego" w prasie pojawiały się liczne karykatury Karola Darwina.

zadania dla klasy szóstej

1. Uzupełnij luki w zdaniach:

Mięczaki to organizmy o ciałach ………………………………………….. okrytych …………………  Przykładowe gatunki mięczaków to ………………………………….., ………………………………………………, ……………………………………………………… 

Owady mają ciało podzielone na ……………………………. i ……………………………………………………. . Na

głowotułowiu znajdują się odnóża, których u pajęczaków jest ……………………………………………. Przykładowym gatunkiem jest …………………………………………… .

2. Które płetwy ryb są parzyste, a które nieparzyste?

Ewolucja bez "ewolucji"

Chyba każdy wie z czego zasłynął Karol Darwin. Ale czy wiesz, że to nie jemu zawdzięczamy termin "ewolucja" i że to nie on wpadł na pomysł, że jedne gatunki mogą przeobrażać się w inne?

Karol Darwin opisał mechanizm ewolucji, a więc zjawisko doboru naturalnego. Przeżywają tylko organizmy najlepiej przystosowane do danych warunków środowiska i to one mogą się rozmnażać przekazując swoje cechy kolejnym pokoleniom. Nowe cechy pojawiają się w populacjach, czyli grupach organizmów jednego gatunku zamieszkujących dany teren, spontanicznie, czyli losowo. Jak dziś wiemy, Darwin ponad dwieście lat temu wiedzieć tego nie mógł, nowe cechy są spowodowane mutacjami. Cechy te mogą być korzystne, albo niekorzystne, wszystko zależy od tego w jakim środowisku żyje organizm noszący dana cechę. Cecha korzystna w jednym miejscu na ziemi, może być bardzo niekorzystna w innym.
W środowisku o stałych warunkach organizmy zmieniają się, a więc ewoluują wolniej. Jeśli już uzyskają pożądane cechy, nie muszą się zmieniać. Przy zmiennych warunkach środowiska organizmy muszą stale się zmieniać, aby jak najlepiej się przystosować.

Zaćmienie księżyca

Do zaćmienia księżyca dochodzi, gdy Słońce, Ziemia i Księżyc ustawią się jeden za drugim. Ze względu na małe rozmiary Księżyca ciała niebieskie nie muszą być ustawione w jednej linii.

Jeżeli księżyc ustawi się w stożku cienia całkowitego, czyli nie jest choćby częściowo oświetlany przez promienie Słońca, dochodzi do zaćmienia całkowitego.Jeżeli natomiast Księżyc znajduje się częściowo poza stożkiem cienia całkowitego mamy do czynienia z zaćmieniem częściowym, jeżeli natomiast Księżyc nie wchodzi w stożek cienia całkowitego, ale przesuwa się w obrębie stożka półcienia mamy do czynienia z zaćmieniem półcieniowym.

więcej informacji i daty zaćmienia